27 lutego Parlament Europejski przyjął dyrektywę o ochronie środowiska poprzez prawo karne i zastępującą dyrektywę 2008/99/WE.
Zmiany zachodzące w unijnym prawie ochrony środowiska powinny zainteresować szczególnie przedsiębiorstwa produkcyjne, przetwarzające substancje chemiczne, zajmujące się gospodarką wodnościekową, odpadami, przedsiębiorstwa z sektora energetyki, budowlane.
Dyrektywa określiła przestępstwa dotyczące ochrony środowiska oraz dodała nowe kategorie, takie jak nielegalny obrót drewnem, nielegalne przetwarzanie zanieczyszczających części statków oraz poważne naruszenia przepisów dotyczących substancji chemicznych. Celem dyrektywy jest osiągnięcie jednolitego poziomu kar dla osób fizycznych na terenie całej Unii Europejskiej, a także po raz pierwszy dla osób prawnych.
Do zachowań zabronionych (zawartych w katalogu z art.3 dyrektywy) należą m.in.:
- zrzucanie, emisja lub wprowadzanie do powietrza, gleby lub wody takich ilości materiałów lub substancji, energii lub promieniowania jonizującego, które powodują lub mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować śmierć lub poważne uszkodzenie ciała osób lub znaczną szkodę dla jakości powietrza, gleby lub wody, lub znaczną szkodę dla ekosystemu, zwierząt lub roślin;
- produkcja, wprowadzenie do obrotu lub udostępnianie na rynku, wywóz lub stosowanie substancji w postaci własnej, jako składniki mieszanin lub w wyrobach, w tym włączanie ich do wyrobów, jeżeli taki czyn powoduje lub może spowodować śmierć lub poważne uszkodzenie ciała, znaczną szkodę dla jakości powietrza, gleby lub wody lub znaczną szkodę dla ekosystemu, zwierząt lub roślin;
- eksploatacja lub zamknięcie instalacji, w której prowadzona jest działalność niebezpieczna lub w której przechowywane lub stosowane są niebezpieczne substancje lub mieszaniny;
- pobór wód powierzchniowych lub gruntowych w rozumieniu dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, jeżeli taki czyn powoduje lub może powodować znaczną szkodę dla stanu ekologicznego lub potencjału ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych lub dla stanu ilościowego jednolitych części wód gruntowych;
- każdy czyn, który powoduje pogorszenie stanu siedliska na obszarze chronionym lub niepokojenie gatunków zwierząt wymienionych w załączniku II lit. a) do dyrektywy 92/43/EWG na obszarze chronionym,
- wprowadzanie na terytorium Unii, wprowadzanie do obrotu, przetrzymywanie, hodowla, transport, wykorzystywanie, wymiana, zezwalanie na rozmnażanie, uprawa lub hodowla, uwalnianie do środowiska lub rozprzestrzenianie inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii,
- produkcja, wprowadzanie do obrotu, przywóz, wywóz, wykorzystywanie lub uwalnianie substancji zubożających warstwę ozonową, pojedynczo lub w postaci mieszanin.
Przedsiębiorstwa mogą być obarczone grzywnami w wysokości od 3 do 5% swoich rocznych obrotów lub w kwocie od 24 do 40 milionów euro, w zależności od rodzaju popełnionego przestępstwa. Państwa członkowskie będą miały możliwość decydowania, czy ścigać przestępstwa popełnione poza ich granicami.
Dyrektywa przewiduje następujące kary dla osób prawnych:
- za najpoważniejsze przestępstwa – maksymalna grzywna w wysokości co najmniej 5% całkowitego światowego obrotu danej osoby prawnej lub alternatywnie 40 mln EUR,
- za wszystkie pozostałe przestępstwa – maksymalna grzywna w wysokości co najmniej 3% całkowitego światowego obrotu danej osoby prawnej lub alternatywnie 24 mln EUR.
Nowa dyrektywa wprowadza także dodatkowe środki sankcyjne (art. 7 ust.2), takie jak:
- obowiązek przywrócenia środowiska do stanu poprzedniego;
- zapłata odszkodowania za szkodę wyrządzoną środowisku;
- pozbawienie prawa do korzystania ze świadczeń publicznych lub pomocy publicznej;
- pozbawienie dostępu do finansowania publicznego, w tym do procedur przetargowych, dotacji, koncesji i licencji;
- czasowy lub stały zakaz prowadzenia działalności gospodarczej;
- cofnięcie zezwoleń i upoważnień do prowadzenia działalności, która doprowadziła do odnośnego przestępstwa;
- umieszczenie pod nadzorem sądowym;
- sądowy nakaz rozwiązania;
- zamknięcie zakładów wykorzystanych do popełnienia przestępstwa;
- publikacja całości lub części orzeczenia sądowego dotyczącego popełnionego przestępstwa oraz nałożonych sankcji lub środków.
Nowa regulacja wprowadza również kategorię przestępstw kwalifikowanych. Za takie przestępstwa grozić będzie kara do ośmiu lat pozbawienia wolności, a w przypadku przestępstw, które skutkują śmiercią, nawet dziesięć lat. Za pozostałe przestępstwa sądy będą miały możliwość wymierzenia kary do pięciu lat pozbawienia wolności. Przestępstwo kwalifikowane zgodnie z art. 3 ust. 3 stanowi czyn powodujący zniszczenie lub rozległą i znaczną szkodę, która jest nieodwracalna albo długotrwała, dla ekosystemu o znacznych rozmiarach lub wartości środowiskowej, lub dla siedliska na terenie chronionym, lub rozległą i znaczną szkodę, która jest nieodwracalna albo długotrwała dla jakości powietrza, gleby lub wody.
Dyrektywa wejdzie w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie będą miały dwa lata, by przenieść ją do prawa krajowego. Kraje będą też obowiązkowo przygotowywać krajowe strategie zwalczania przestępstw przeciwko środowisku oraz kampanie informacyjne na ten temat.
Uchwalenie dyrektywy nie oznacza jednak, że ryzyko ponoszone przez zainteresowanych przedsiębiorców znacznie się zwiększy. Przedsiębiorcy mogą bowiem używać szerokiego wachlarza narzędzi pomocniczych np.:
- monitorowanie operacji, które mogą uwalniać szkodliwe substancje do powietrza, wody lub gleby;
- ustalenie projektów przywracania natury dla jakiegokolwiek pozostałego wpływu, który nie może być całkowicie usunięty;
- niezależne monitorowanie i audyt działalności;
- szkolenia dla pracowników;
- ustalenie planów działania w sytuacjach wysokiego ryzyka;
- wdrożenie planu dotyczącego kierownictwa w zakresie bezpieczeństwa operacyjnego;
- stosowanie zasady eko-projektowania, alternatywnych rozwiązań o mniejszym wpływie na środowisko np. używanie zielonej chemiii, nowych czystych technologii do produkcji energii czy ciepła;
- wdrażanie nowych środków zrównoważonego rozwoju we współpracy z dostawcami (postanowienia umowne, metryki wydajności);
- ponowne wykorzystanie, recykling i kompostowanie środków produkcyjnych;
- wyeliminowanie korzystania z jednorazowych plastików;
- ustalenie planów działania dotyczących różnorodności biologicznej na terenie firmy;
- inwestycje w programy poprawiające siedliska, ochronę gatunków oraz poprawę jakości gleby lub wody;
Każdorazowo zachęcamy do kontaktu z Banach Outsourcing Sp. z o.o., gdzie specjalizujemy się w prawie ochrony środowiska. Naszym celem jest zapewnienie klientom poczucia bezpieczeństwa prawnego mając na uwadze najnowsze regulacje wprowadzone dla ochrony zasobów przyrody.